Doc. dr inż. Bogdan Kawalec wchodzi do grona zasłużonych polskich geotechników dzięki licznym ważnym osiągnięciom w dziedzinie eksperymentalnej mechaniki gruntów. Wiele lat ze swej trwającej prawie pół wieku kariery akademickiej związanej z Politechniką Śląską (w latach 1965-2007) i z Wyższą Szkołą Techniczną w Katowicach (od 2007 do dziś) poświęcił laboratoryjnym i polowym badaniom fizycznych i mechanicznych właściwości gruntów gruboziarnistych i kamienistych. W tym miejscu należy podkreślić szcególne wymagania stawiane aparaturze do takich badań. Wymiary standardowych aparatów okazują się o wiele za małe. Oznacza to konieczność skonstruowania i wykalibrowania prototypowego sprzętu, kilkakrotnie większego od powszechnie używanego. Trzeba też pokonać trudności techniczne, wynikające ze znacznego wzrostu obciążeń.
Pionierskie prace w tym obszarze badawczym, prowadzone przez profesorów Wiłuna i Pisarczyka, koncentrowały się na osadach aluwialnych, gruntach kamienistych z wyłomów skalnych i naturalnych tłuczniach.
Wyniki badań doc. Kawalca z wczesnych lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku, zawarte m. in. w obronionej w 1973 r. rozprawie doktorskiej: „Właściwości fizyczne i mechaniczne odpadów kopalnianych jako gruntu budowlanego”, otworzyły nowe pole badawcze, dotyczące wspomnianej klasy gruntów gruboziarnistych i kamienistych. Pole to stanowiły przepalone i nieprzepalone łupki przywęglowe, a także żużle wielkopiecowe i elektrowniane. Dorobek, głównie w zakresie odpadów kopalnianych, opublikowany został przez doc. Kawalca w renomowanych czasopismach naukowych i naukowo-technicznych oraz w materiałach ważnych międzynarodowych konferencji. Na szczególną uwagę zasługuje napisany wspólnie z dr. J. Kawalcem i autorem niniejszego tekstu artykuł w czasopiśmie „Slovak Journal of Civil Engineering, 4, 1, 1996, zatytułowany „Destructive slope stability tests for assessment of mining waste strength parameters”. Do tej grupy zaliczyć trzeba współautorskie publikacje w materiałach liczących się międzynarodowych konferencji: 40 Colloque Franco-Polonais „Geotechnique et Environment”, Nancy 1993 (artykuł: „Applications of mining waste to construction of civil engineering objects in Upper Silesia”, z Profesorem Pieczyrakiem i autorem niniejszego tekstu) , 13th International Conference on Solid Waste Technology and Management, Philadelphia, 1997 (artykuł „Coal Mining Waste as a structural material in polish civil and water engineering” z dr. J. Kawalcem). Wymienić też należy indywidualne prace: „Laboratory investigations of physical and mechanical properties of coal mining wastes” i „Compaction estimation of embankments formed from coal mining wastes”, opublikowane w materiałach i wygłoszone podczas „4th International Symposium on the reclamation, treatment and utilisation of coal mining wastes”, w 1993, w Krakowie.
Przywołane publikacje wniosły istotny wkład w rozwój wiedzy o osobliwym zachowaniu się pod obciążeniem odpadów kopalnianych i przyczyniły się walnie do wdrożenia tego materiału do budowy nasypów komunikacyjnych i hydrotechnicznych. Sczególnie ważne gospodarczo było przełamanie złego stereotypu łupków nieprzepalonych. Z badań doc. Kawalca wynikało, że w wielu przypadkach zastosowanie tego dominującego na hałdach odpadu kopalnianego jest nie tylko możliwe, ale wręcz racjonalne, ze względu na większą łatwość pozyskiwania, niższą cenę, a w odniesieniu do budowli hydrotechnicznych, także większą szczelność od tej, jaką mają łupki przepalone. Aktualnie istotnym ograniczeniem stosowalności łupków nieprzepalonych jest ich wysadzinowość, stąd ich nieprzydatność jako tworzywa budowli ziemnych w strefie przemarzania. Dodać trzeba, że zakres intensywnych badań naukowych doc. Kawalca wychodził wyraźnie poza odpady kopalniane. Ich przedmiotem były również żużle wielkopiecowe i elektrowniane oraz kamień dołowy, czyli ogólnie grubookruchowe grunty antropogeniczne. Jako badacz zyskał w tej rozległej dziedzinie duży autorytet. Uważany jest za czołowego specjalistę w kraju.
Fakt ten, w połączeniu z boomem w inwestycjach komunikacyjnych Śląska, przyniósł zmianę profilu działalności geotechnicznej doc. Kawalca. W związku z przystąpieniem znanej austriacko-niemieckiej firmy Strabag S.A. do budowy śląskiego odcinka autostrady A4 powierzono Mu odpowiedzialną funkcję konsultanta naukowego, obejmującą pełny nadzór nad realizacją nasypów autostradowych, formowanych w całości z przepalonych i nieprzepalonych łupków przywęglowych. Do niego należały decyzje dotyczące doboru materiałów oraz piecza nad pracami laboratorium badawczego, obejmującymi kwalifikację tworzywa i kontrolę zagęszczenia kolejnych warstw.
Po zakończeniu realizacji śląskiego odcinka A4 doc. Kawalec otrzymał propozycję analogicznej funkcji dotyczącej odcinka Sośnica – Bełk, drugiej nowobudowanej na Śląsku autostrady A1, od generalnego wykonwcy – greckiej firmy J & P „Avax”. Potem dołączono zadanie konsultowania realizacji trzypoziomowego węzła „Sośnica” uznawanego za największe tego rodzaju przedsięwzięcie w Europie. Z pewnością było to duże wyzwanie.
W tym samym czasie doc. Kawalec wykonywał ekspertyzy materiałowe dotyczące budowy nasypów na dalszych południowych odcinkach autostrady A1, na zamówienie firm „Dragados” i „Alpine Bau”.
Niezależnie od konsultingu geotechnicznego komunikacyjnych budowli ziemnych należy zwrócić uwagę na doradztwa i nadzory nad realizacjami obwałowań cieków wodnych na terenach górniczych zlecane doc. Kawalcowi przez Przedsiębiorstwo Transportu Krajowego i firmę RPM Lubliniec. Wybór doc. Kawalca do tej roli był oczywisty, ze względu na Jego wiedzę na temat łupków przyweglowych, w tym szczególnie ze względu na szczelność stosownych łupków nieprzepalonych.
Jest jeszcze jedna godna uwagi rzecz w życiorysie doc. Kawalca jako badacza. Była nią owocna i harmonijna współpraca działającego pod Jego kierunkiem zespołu zajmującego się problematyką odpadów kopalnianych w Katedrze Geotechniki Politechniki Śląskiej z innym polskim liderem w tej dziedzinie – Katedrą Mechaniki Gruntów i Robót Ziemnych Akademii Rolniczej w Krakowie, pracującą pod przewodem prof. K. Skarżyńskiej. Uwieńczeniem tej wieloletniej współpracy było uzyskanie wspólnego grantu na projekt badawczy, dotyczący zastosowania odpadów kopalnianych do budowy nasypów i realizacja tego projektu.
Przedstawiony dorobek naukowy i zawodowy, wzbogacony ogromnym doświadczeniem eksperckim i wieloma konkretnymi osiągnięciami w kwalifikowanej działalności inżynierskiej, zwłaszcza tej dotyczącej odpadów kopalnianych i innych grubookruchowych gruntów antropogenicznych, uzasadnia w sposób niekwestionowany zaliczenie Go do grona zasłużonych geotechników.
|
|